Thiền gồm có Thiền Chỉ (samadha) và Thiền Quán (vipassanā), cả hai đều phải được dựa trên giới hạnh của thân và khẩu. Nói khác hơn, Thiền là sự phát triển và hoàn thiện của Bát Thánh Đạo (ariya aṭṭhaṅgika magga). Bát Thánh Đạo gồm:
- Chánh kiến - (Sammādiṭṭhi)
- Chánh tư duy - (Sammā saṅkappa)
- Chánh ngữ - (Sammā vācā)
- Chánh nghiệp - (Sāmmā kammantā)
- Chánh mạng - (Sammā ājīva)
- Chánh tinh tấn - (Sammā vāyāma)
- Chánh niệm - (Sammā sati)
- Chánh định - (Sammā samādhi)
- Chánh Kiến đức Phật gọi là Chánh Kiến Thiền Tuệ (Vipassanā sammādiṭṭhi) và Chánh Kiến Thánh Đạo (magga sammā diṭṭhi). Chánh Kiến và Chánh Tư Duy gộp lại gọi là Tuệ học (paññā).
- Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp và Chánh Mạng gộp lại gọi là Giới học (sīla).
- Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm và Chánh Định gộp lại gọi là Định học (sāmadhi), tức tu tập Thiền Chỉ (samatha bhāvanā).
Biết và thấy - Pa Auk Sayadaw
“Ṭhitena kāyena ṭhitena cetasā,
Tiṭṭhaṁ nisinno uda vā sayāno;
Etaṁ satiṁ bhikkhu adhiṭṭhahāno,
Labhetha pubbāpariyaṁ visesaṁ;
Laddhāna pubbāpariyaṁ visesaṁ,
Adassanaṁ maccurājassa gacche”ti.
“Với thân vững chãi, với tâm vững chãi,
dầu đang đứng, hoặc đã ngồi xuống, hay đang nằm,
vị tỳ khưu duy trì vững chắc niệm như vậy
có thể đạt được sự chứng đắc theo tuần tự.
Sau khi đạt được sự chứng đắc theo tuần tự,
có thể đi đến nơi ngoài tầm nhìn của Thần Chết.”
Tiểu bộ kinh – Phẩm 5 – Bài kinh 10: Kinh Panthaka
